Persbericht

Welk beeld hebben Nederlandse, Indonesische, Belgische, Franse en Duitse stripmakers gegeven van het kolonialisme en de gevolgen ervan?

Getekend verleden is het eerste boek dat laat zien hoe het koloniale en postkoloniale verleden in strips vanuit een veelheid aan perspectieven indringend en meerstemmig in beeld is gebracht op het niveau van hoofdpersonen en verhaallijnen, maar ook op dat van bijrollen, ensceneringen en details. Van der Geugten: ‘Strips laten zien hoe personages de historische werkelijkheid ondergaan, hoe koloniale ideologieën en beelden worden gereproduceerd en bestendigd, maar ook hoe deze worden bekritiseerd door de weergave van gesprekken en gedachten waarin kritiek wordt geuit of waarin opvattingen ter discussie worden gesteld.’

Meer dan 200 strips

Van der Geugten bestudeerde meer dan 200 strips over de koloniale geschiedenis van Indonesië, Congo, Vietnam, Algerije en Namibië en behandelt er 110 in zijn boek. Een belangrijke conclusie is dat een groeiend aantal strips in de afgelopen decennia een beschrijving heeft gegeven van zowel de vroege als late koloniale geschiedenis van deze vijf koloniale gebieden, met ruime aandacht voor de diversiteit van de laat-koloniale samenlevingen. Stripmakers beschreven ook de nawerking van de dekolonisatie, zowel in de koloniale gebieden als in Nederland, België, Frankrijk en Duitsland.

Dekolonisering van de tijdgeest

Vanaf omstreeks 1980 getuigden die beschrijvingen van de dekolonisering van de tijdgeest waarbij het traditionele etnocentrisme en eurocentrisme steeds meer plaatsmaakten voor multiperspectiviteit, vaak door middel van verhaallijnen over personages uit verschillende groepen en door minder oriëntalistische voorstellingen van zaken. Zo boden strips ruimte aan nieuwe inzichten en aan voorheen verzwegen of onderbelichte ervaringen en zienswijzen. Het stemt tot nadenken over hoe stripmakers en striplezers zich verhouden tot heden en verleden, en over het belang van dit medium voor de populaire cultuur.

Indonesische stripserie

Om de belangstelling voor het Indonesisch perspectief op het koloniale verleden te bevorderen, publiceerde Van der Geugten samen met zijn dochter Jolien in 2023 deel 1 van de Indonesische stripserie De legende van Vleermuisvechter in het Nederlands. Op 14 november 2024 verscheen de Nederlandse vertaling van deel 2: Ietje Kracht Bron. Het is een satirisch verhaal dat zich afspeelt op Java in het begin van de 17e eeuw toen de Verenigde Oost-Indische Compagnie onder leiding van gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen haar macht in en om de kleine kolonie Batavia vestigde. Voor lezers in Nederland zal het verrassend zijn hoe een stukje Nederlandse overzeese geschiedenis vanuit Indonesisch perspectief wordt verteld.

Boekpresentatie

Beide boeken werden gepresenteerd in De Utrechtse Boekenbar in het bijzijn van een aantal bijzondere gasten:

• Eeva Langeveld (onderzoeker, Radboud Universiteit Nijmegen) doet onderzoek naar deverbeelding van Nederlandse en Duitse koloniale geschiedenis in hedendaagse strips.
• Dido Drachman (stripmaker en illustrator) publiceerde lange en korte strips, onder meer overautobiografische reflecties op diens Indische familiegeschiedenis.
• Peter van Dongen (striptekenaar en illustrator) is bekend om de strip Rampokan over dekoloniale oorlog in Indonesië en zijn stripbewerking van de roman Familieziek van Adriaan van Dis.

Bijzondere samenwerking

Drs. Tom van der Geugten (Bandung, 1952) is Indische Nederlander, historicus, docent, schrijver en strippoloog en is gespecialiseerd in de geschiedenis van Indonesië en van Indische Nederlanders. Samen met zijn dochter dr. Jolien van der Geugten (onderzoeker, schrijver en uitgever) wil hij de belangstelling in Nederland voor het Indonesische perspectief op het koloniale verleden vergroten en het gesprek hierover tussen verschillende generaties bevorderen. Hiervoor zijn zij als vader en dochter met een Indische achtergrond een bijzondere samenwerking aangegaan. Het stripboek Ietje Kracht Bron wordt gefinancierd met crowdfunding via Voordekunst en een subsidie van DutchCulture.